Σαρδέλα η αρχόντισσα

Παναγιώτης  Κουκουβίτης 
Σαρδέλα η αρχόντισσαΗ αγαπημένη σαρδελίτσα ακούει στο επιστημονικό όνομα «Αλόζη η Σαρδίνη» και ανήκει στο γένος των κλιπεϊδών.

Τα πλέον γνωστά από τα πολλά είδη σαρδέλας είναι Η  σαρδίνη η ευρωπαϊκή, η Σαρδίνη «σάγαξος» που υπάρχει στη Ιαπωνία, στη Καλιφορνία, στη Χιλή και στη Νότιο Αφρική και η Σαρδίνη η «μελανόστικτος» της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας.

Στην ευρωπαϊκή σαρδέλα διακρίνουμε διάφορες ποικιλίες όπως αυτή του Βορείου Ατλαντικού που ψαρεύεται στον κόλπο της Γασκώνης στην Θάλασσα της Ιρλανδίας, την Μάγχη και το νότιο τμήμα της Βόρειας θάλασσας, του Νότιου Ατλαντικού ψαρεύεται στις ακτές της Ισπανίας της Πορτογαλίας και του Μαρόκου και η μεσογειακή που την Γνωρίζουμε όλοι μας πολύ καλά.

Οι σαρδέλες του Ατλαντικού είναι εποχιακές και εμφανίζονται μόνο το καλοκαίρι ενώ η Μεσογειακές υπάρχουν και αλιεύονται όλες τις εποχές του χρόνου.

Οι σαρδέλες είναι σχετικά μικρά ψάρια μακρουλά με μήκος που φτάνει μέχρι και 25 εκατοστά, είναι καλυμμένες με μεγάλα λέπια που ξεκολλάνε εύκολα. Το χρώμα της σαρδέλας είναι υποπράσινο προς τα επάνω, έχει μια σκούρα μπλε ταινία κατά μήκος της ράχης ενώ η κοιλιά της και τα πλευρά της έχουν χρώμα ασημί. Το κρέας της σαρδέλας είναι ιδιαιτέρως νόστιμο.

Την Άνοιξη ψαρεύονται πολλές σαρδέλες γιατί πλησιάζουν στις ακτές για να γεννήσουν τα αυγά τους. Αλιεύονται με δίχτυα.

Τις σαρδέλες τις καταναλώνουμε κυρίως νωπές, αλίπαστες (παστές σε αλάτι), μαριναρισμένες σε ελαιόλαδο και κονσερβαρισμένες.

Πολύ γνωστή είναι η σαρδέλα που αλιεύεται στον κόλπο της Καλλονής στην νήσο Λέσβο. Είναι μία σχετικά μεγάλου μεγέθους σαρδέλα, ιδιαιτέρως παχιά το καλοκαίρι, την οποία τοπικά καταναλώνουν ουσιαστικά ωμή, μετά από ολιγόωρο αλάτισμα με χοντρό αλάτι αφού την ξεφλουδίσουν. Τέτοιες σαρδέλες συναντάμε σε μικρές ποσότητες σε όλο το Β. Αιγαίο και την Χαλκιδική αλλά σπάνια έχουν την νοστιμιά που προσδίδει στο ψάρι το ιδιαίτερο περιβάλλον του ονομαστού κόλπου της Λέσβου.

Σαρδέλες ριγανάτες
1η επιλογήΓια 6 άτομα

• 1 1⁄2 κιλό σαρδέλες
• 1⁄2 φλιτζάνι του τσαγιού ελαιόλαδο,
• 2 μεγάλα λεμόνια
• 1 κουταλιά της σούπας τριμμένη ρίγανη
• Αλάτι πιπέρι

Καθαρίζουμε και πλένουμε καλά τις σαρδέλες, τις τοποθετούμε σε ταψάκι και προσθέτουμε το ελαιόλαδο, το χυμό από ένα λεμόνι, αλάτι, πιπέρι, και τη ρίγανη. Στολίζουμε με λεπτές ροδέλες λεμονιού. Βάζουμε το φαγητό στο φούρνο και το ψήνουμε για 10 λεπτά στους 180° C

2η επιλογή
για 6 άτομα

• 1 1⁄2 κιλό σαρδέλες
• 3 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένο
• 1 κουταλιά της σούπας τριμμένη ρίγανη
• 1⁄2 φλιτζάνι του τσαγιού ελαιόλαδο,
• 2 κουταλιές της σούπας ξίδι
• Αλάτι πιπέρι

Καθαρίζουμε τις σαρδέλες, αφαιρούμε το κόκαλο τους. Τις στρώνουμε σε μία στρώση ακτινωτά σε φαρδύ και ρηχό σκεύος με καπάκι. Πασπαλίζουμε με το σκόρδο την ρίγανη το λάδι και το ξίδι. Προσθέτουμε ένα ποτήρι νερό αλατοπιπερώνουμε και βράζουμε με το σκεύος σκεπασμένο σε μέτρια φωτιά για 15 λεπτά.

Σαρδέλες μαρινάτες
Για 6 άτομα

• 1 κιλό σαρδέλες καθαρισμένες και ανοιγμένες σε σχήμα πεταλούδας
• 1 φλιτζάνι του τσαγιού αλεύρι όλων των χρίσεων
• 1⁄2 φλιτζάνι του τσαγιού ελαιόλαδο
• 1 σκελίδα σκόρδο ψιλοκομμένη
• 1 καυτερή πιπεριά κομμένη σε ροδέλες
• 1 φλιτζανάκι του καφέ ξύδι
• 1 φλιτζανάκι του καφέ λευκό κρασί
• 1 φλιτζανάκι του καφέ φρέσκος δυόσμος ψιλοκομμένος
• Αλάτι
• πιπέρι

Αλευρώνουμε ελαφρά τις σαρδέλες και τις τηγανίζουμε μέχρι σκουραίνουν και να γίνουν τραγανές. Τις βάζουμε σε μια πιατέλα ακτινωτά με τις ουρές προς το κέντρο.

Καθαρίζουμε το τηγάνι μας και με ελάχιστο λαδάκι σοτάρουμε ελαφρά το σκόρδο και την πιπεριά προσθέτουμε το κρασί το ξίδι και τον δυόσμο και περιχύνουμε με την καυτή μας σάλτσα τα ψάρια.

Αλατοπίτερώνουμε και αφήνουμε να μαριναριστούν οι σαρδέλες μας τουλάχιστον για δύο ώρες .
Σεβίρονται κρύες.